Przebieg egzorcyzmu

Egzorcyzmu udziela się zgodnie z zalecaniami Rytuału rzymskiego. Egzorcyzmy odbywają się w miejscu odosobnionym, np. w kaplicy lub w odpowiednim pomieszczeniu, gdzie zwykle znajduje się widoczny wizerunek Ukrzyżowanego Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny, aniołów. 

Poza kapłanem w egzorcyzmie mogą wziąć udział kapłani i świeccy, którzy mają za zadanie modlić się w intencji dręczonej osoby i pomagać księdzu w razie takiej potrzeby. Nie mogą oni wypowiadać jakiejkolwiek formuły egzorcyzmu.

Rozeznanie

Pierwszym zadaniem egzorcysty jest rozpoznanie, czy ma do czynienia z rzeczywistym wpływem złego ducha oraz wykluczenie (np. na podstawie opinii lekarza) zaburzeń psychicznych. Jeśli jest podejrzenie co do działania demonicznego, przeprowadza się rozpoznanie możliwych przyczyn i objawów. Ksiądz egzorcysta ocenia skalę zakorzenienia zła i to, w jaki sposób szatan oddziaływuje na człowieka (np. przez obsesje demoniczne, dręczenie, opresje, opętanie). W drugiej kolejności przeprowadza się modlitwę o uwolnienie, która poza skutkiem duchowym  pozwala upewnić się, czy dana osoba jest istotnie pod wpływem złego ducha. Jeśli w czasie jej odmawiania pojawią się dodatkowe objawy świadczące o wpływie złych mocy, wtedy przechodzi do egzorcyzmu uroczystego.  

Egzorcyzm

Pełne egzorcyzmy obejmują obszerne modlitwy wstępne, po których następują trzy różne egzorcyzmy właściwe (wedle z Rytuału 2000 r.). Na początku egzorcysta kropi osobę wodą święconą na upamiętnienie oczyszczenia otrzymanego w chrzcie świętym. Następuje modlitwa: litania, czytanie psalmów i Ewangelii. Ksiądz egzorcysta kładzie ręce na osobę dręczoną błagając Ducha Świętego, aby zły duch odszedł od niej. Podczas modlitwy tchnie w twarz dręczonego (“zgładzi go tchnieniem ust swoich i zatraci objawieniem swego przyjścia” 2 Tes 2,8). Następnie recytuje się wyznanie wiary albo odnawia przyrzeczenia chrzcielne. Następuje Modlitwa Pańska (Ojcze Nasz…), po której egzorcysta ukazuje Krzyż święty i błogosławi osobę dręczoną. Wypowiada formułę błagalną skierowaną do Boga oraz formułę rozkazującą wyrzucającą diabła w imię Jezusa Chrystusa. Egzorcyzmy kończą się pieśnią dziękczynną, modlitwą oraz błogosławieństwem.

Zwykle modlitwa o uwolnienie przebiega w sposób spokojny. W trakcie egzorcyzmów nad opętanymi mogą wystąpić manifestacje złego ducha. Osoba, nad którą sprawuje się to sakramentalium, może odczuwać niepokój, zmęczenie, osłabienie, czasem występują bóle żołądka, głowy, gardła i kręgosłupa.  W rzadkich przypadkach opętań mogą wystąpić dodatkowe zjawiska u osoby opętanej, jak np. mówienie obcymi językami (których ta osoba się nie uczyła), słabnięcie albo siła niewspółmierna do  budowy ciała człowieka, znajomość rzeczy ukrytych, występowanie na ciele symboli związanych z szatanem, wypluwanie przedmiotów. W ten sposób demon stara się przeszkadzać egzorcyście i wyraża swoją wściekłość.  Jednak owładnięcie szałem występuje dość rzadko.

W przypadku ujawnienia się złego ducha, ksiądz egzorcysta może zadawać pytania o liczbę i imiona demonów, przyczynę oraz czas ich przebywania w ofierze. Czasem zły duch próbuje zachować pozory obojętności i milczenie, albo chcąc odwrócić uwagę kapłana staje się bardzo gadatliwy i udaje żal (zwłaszcza w momentach święcenia lub dotknięcia stułą). Nierzadko złe duchy trzeba przynaglać do odpowiedzi dając im rozkaz w Imię Jezusa, a także błogosławiąc daną osobę wodą święconą i pokazując jej krzyż. Obecność sacrum wywołuje reakcje, np. złość, nienawiść ku  temu, co święte. Upadłe anioły o Bogu i Najświętszej Marii Pannie nie mówią wprost, ale “On”, “twój Przywódca”, “Ona”, “twoja Pani”. Jeśli święte imię zostanie wymówione, to nierzadko wśród bluźnierstw.

Skutki egzorcyzmu

Egzorcyzmy mogą trwać od kilkunastu minut do kilku godzin. Objawy w czasie i po egzorcyzmie mogą ulegać zmianie: jeśli słabną, to mogą być znakiem początku uzdrowienia; jeżeli przybierają na sile, kontynuuje się przeprowadzanie uwalniania. Jednak możliwe, że nawet w braku początkowych oznak, osoba egzorcyzmowana w perspektywie czasu doświadcza pozytywnych skutków tego sakramentalium. W niektórych przypadkach osoby egzorcyzmowane mogą nie pamiętać przebiegu egzorcyzmu albo pamiętać go tylko mgliście. Egzorcyzmy zwykle są przeprowadzane kilkukrotnie, aż  do pełnego uwolnienia danej osoby.